بعد از شروع عملياتي شدن برجام از روز يكشنبه و در پي آن موضوع برداشته شدن تحريم هاي بين المللي از روي ايران، بحث هاي فراواني در مورد اينكه آيا بازار ايران با سرمايه گذاري هاي خارجي و تكنولوژي هاي جديد مواجه خواهد بود و اينكه اين شرايط چه تاثيري در آينده كشور و اقتصاد آن خواهد داشت، در گرفت كه نظرات متفاوتي نيز در اين ميان مطرح شده. اما بدون شك شايد يكي از حوزه هايي كه اهميت بسياري در نزد افكار عمومي دارد حوزه تكنولوژي و فناوري يا IT    و همچنين ICT و آينده آن در ايران است. وقتي هم كه پاي تكنولوژي و IT در ميان باشد، شركت هايي مانند مايكروسافت و اپل جزو اولين گزينه هاي روي ميز خواهند بود.

به گزارش «آي تابناك» طبعا در مورد تحريم ها و اينكه چه شركت هايي و از چه نقاطي از جهان با ايران همكاري خواهند داشت، نميتوان از حالا نظري قطعي داشت، اما اميدهاي بسياري حداقل در بين مشتريان و كاربران تكنولوژي در ايران وجود دارد كه شركت هاي بزرگ اين حوزه بعد از تحريم بتوانند با ايران آزادانه به تجارت بپردازند و محصولات و خدمات آنها در ايران، با سهولت بيشتر ارائه و پشتيباني شود.

در همين يكسال اخير هم خبرهايي مبني بر راه اندازي فروشگاه هاي مايكروسافت و اپل در تهران به گوش رسيد اما موضوع برجام بحث حضور جدي اين شركت ها در ايران را تقويت كرده است. ولي با اين حال خبرهايي به گوش ميرسد از اينكه مشكلاتي پيش پاي اين شركت ها براي ورود به ايران ايجاد شده است.

بر اين اساس كه يكي از وب سايتهاي خبري ديروز گزارش داده است كه لابي صهيونيست ها در آمريكا به واسطه وزير خزانه داري ايالات متحده «جك لو» جلوي ورود اولين محموله اپل به ايران را با تهديد ضمني اين شركت گرفته اند. آنگونه كه اين وب سايت نقل ميكند به اپل گفته شده: "آن‌ها نمي‌توانند پس از تحريم در ايران فروشگاه باز كنند و اگر ثابت شود كه كاربر ايراني پس از خريد آي پد از اين وسيله به‌عنوان نقل‌وانتقال ديتاي تروريستي استفاده كند؛ اپل با جريمه سنگيني روبرو خواهد شد و به همين دليل مديران اپل از تصميم خود براي باز كردن فروشگاه و ارسال محموله آي پد به ايران خودداري كردند" – اينجاببينيد.

اين خبر كمي تعجب برانگيز است و چند سوال اساسي را در ذهن ايجاد ميكند. اينكه آيا واقعا اپل يا مايكروسافت به اين دليل از ورود به بازار ايران سر باز ميزنند؟ و اگر اينگونه است، دليل آن چه ميتواند باشد؟ اين سوال به چند علت مطرح ميشود اما قبل از ذكر دلايل بگذاريد نگاهي به سابقه چند ساله اخبار، براي ورود شركت اپل به ايران داشته باشيم.

اپل چه زماني ميخواست به ايران بيايد؟

در تاريخ 29 اكتبر سال 2014 يعني حدود يكسال و چند ماه قبل، وال استريت ژورنال گزارش داد كه اپل مذاكراتي را براي فروش آيفون در ايران آغاز كرده است. اين نشريه به نقل از منابع مطلع اعلام كرد كه اپل با توزيع كنندگان ايراني براي ورود احتمالي به بازار ايران، بعد از آنكه تحريم هاي غرب «به حد كافي» تسهيل شد، ارتباط بر قرار كرده است:

تنها چند هفته قبل از آن يعني در 13 اكتبر همان سال مجله «فوربس» در مطلب تحليلي به دلايل مهم اپل براي ورود به بازار ايران پرداخته بود. اين مجله در مطلب خود به گزارشاتي در مورد علاقه اپل براي فروش محصولات در بازار ايران اشاره كرده بود و به نقل از تيم كوك به جمله اي قابل تامل اشاره كرده بود:جاده عدالت آجر به آجر سنگ فرش شده و به نظر ميرسد كه اپل ميخواهد از آن جاده براي دويدن مستقيم به سمت ايران استفاده كند:

اما فقط اين دو گزارش نبود. در ماه مي همان سال – آبان ماه 93 – گزارشاتي منتشر شده بود كه شاره ميكرد اپل اولين فروشنده و نماينده رسمي خود در ايران را معرفي كرده است. شركتي كه گفته ميشد فروشنده رسمي محصولات اپل در ايران است، در مهر ماه نشست افتتاحيه خود را برگزار كرده بود و تا مدتي به عنوان فروشنده رسمي اپل شناخته شد.

اما چرا فقط تا مدتي؟ به اين دليل كه طولي نكشيد تا مقامات رسمي و غير رسمي اعلام كنند كه اپل در ايران فروشگاه رسمي ندارد. حتي در همان زمان يكي از وب سايت هاي خبري از «آلن هلي» مدير ارشد بخش ارتباطات اپل در خاورميانه، اروپا و آفريقاي اين شركت ( مستقر در دفتر لندن ) نقل كرد كه گفته است: ما هيچ نوع ارتباطي با اين شركت نداريم.

اما همه اينها منجر به آن شده بود كه بالاخره سر و صداي ورود اپل – و البته شركت هاي ديگر – به بازار ايران بلند شود. تا جايي كه مجددا در دسامبر 2015 وال استريت گزارش داد كه شركت هاي اپل و اچ پي مشتاقانه منتظر گشودن بازارهاي ايران هستند.

همين مسائل كما بيش در مورد شركت مايكروسافت هم مطرح بوده است تا جايي كه همين چند ماه قبل اخباري در مورد راه اندازي فروشگاه رسمي مايكروسافت در تهران به گوش رسيد.

يك واقع بيني سطحي!

واقعيت آن است كه شركت هايي مانند اپل و مايكروسافت، اگر خود بخواهند هم نميتوانند چشمانشان را بر روي بازار كشوري مانند ايران با جمعيتي 80 ميليون نفري ببندند. رقابت هاي شديد در بين شركت هاي بزرگ تكنولوژي – كه اخيرا غول هاي چيني هم به جرگه آنها پيوسته اند – با گشايش بازارهايي مانند اين ميتواند جان تازه اي بگيرد و اين مورد تنها در حوزه تكنولوژي هم نيست. اقتصاد دنيا كه هنوز از تبعات ركود اخير متاثر است، بازاري مانند بازار ايران را به اين سادگي ها از دست نميدهد و به سادگي ميتوان دليل حضور مشتاقانه هيئت هاي تجاري مختلف در تهران را فهميد.

براي شركتي مانند مايكروسافت كه به تازگي محصولات جديد خود به ويژه در حوزه سيستم عامل، موبايل و واقعيت افزوده سوداي سيطره دارد و سري سرفيس اين شركت به سرعت در حال تبديل شدن به پادشاه بازار تبلت هاي هيبريدي است، براي اپل كه 62.4 درصد از درآمد ساليانه 231 ميليارد دلاري خود در 2015 را مديون آيفون است و رقابت سختي هم با گوگل و هم با مايكروسافت دارد، و براي هر شركت تكنولوژي ديگري، براي هر استارت آپ كوچك و بزرگي ايران در اين شرايط يك بازار تر و تازه، تشنه و بسيار پر درآمد است و از دست دادن چنين فرصت هايي ميتواند به معني عقب افتادگي اساسي براي هر شركتي باشد.

در نتيجه بسيار بعيد به نظر ميرسد كه لابي صهيونيستي بتواند به سادگي اين شركت ها را متقاعد كند كه از يك چنين بازاري چشم پوشي كنند، در حالي كه ساير رقبا سهم خود را از اين بازار به چنگ مي آورند. اين همه در حالي است كه حدود دو سال قبل شركت اپل گزارش داده بود كه در پي تصميم دولت آمريكا براي برداشتن محدوديت صادرات به ايران، اين شركت ديگر منعي براي فروش دستگاه هاي Mac وiOS به مشترياني كه قصد دارند اين محصولات را به ايران آورده يا بفرستند، ندارد. در اين مورد مستقيما به دستور و تصميم وزارت خزانه داري آمريكا نيز اشاره شده بود – اينجا.